MAATSCHAPPIJ & IDEOLOGIE

We verwijzen hiervoor naar de lessen en het leerplan Geschiedenis die het nazisme uitvoerig bespreken.^[1] Voor het GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap bedraagt dit het leerplan 2014/012^[2].

Neonazisme is nationaalsocialisme van na de Tweede Wereldoorlog. Het is een voortzetting van de nationaalsocialistische ideologie die ervan uitgaat dat het Indo-Europese ras of in meer extreme zin, het blanke ras van mensen, het Arische ras, superieur is aan alle andere rassen. Ook gaat de ideologie ervan uit dat het jodendom uit is op wereldheerschappij en de uiteindelijke vernietiging van het blanke ras; daarom worden de Joden als de grootste vijand gezien door (neo)nazi’s. Daarbij wordt geweld vaak verheerlijkt en worden traditionele familiewaarden voorgestaan.^[1]

Het komt voor dat nazisme wordt aangeprezen, bv.door het aanbrengen van hakenkruisen op pennenzakken, screensavers of muren. Het nazisme bevat verschillende elementen en sommige mensen voelen zich aangetrokken tot een of meerdere van die elementen. Het kan gaan om een superioriteitsgevoel ten opzichte van mensen met een vreemde origine als reactie op de als een invasie beschouwde toestroom van migranten en de snelle en grote veranderingen van de samenleving. In Duitsland en België zien we hier vooral reacties op. De migratiestroom heeft tot gevolg dat mensen denken dat ze hun land, hun identiteit gaan verliezen.

Het grootste probleem bij nazistische propaganda is, zoals bij andere vormen van radicalisering, de veralgemening van de vreemde persoon, het Identitair denken en de dehumanisering van de ander. Mensen worden afgebeeld als kakkerlakken of dieren om ze te demoniseren. Ook dit is een soort van complotdenken waardoor mensen waanideeën ontwikkelen over de beslissingen van de overheid.  Populisme en extreemrechtse propaganda maken misbruik van de angst van sommige mensen en brengen hen naar een rechtse manier van denken.

Belangrijk is dat bij extreemrechtse groeperingen het nazitijdperk anders afgebeeld wordt dan wat geschiedenisboeken, documentaires, overlevenden vertellen. Er wordt ook een waanvoorstelling gecreëerd over het nazitijdperk. Andere termen zoals nationaalsocialisme worden gebruikt voor het nazisme en Hitler wordt afgeschilderd als een man met oprechte en zuivere intenties. Op die manier veranderen rechtse groeperingen het zeer negatieve narratief naar een positief onschuldig narratief om mensen te manipuleren en te brainwashen. Het veranderen van de termen is hierin zeer belangrijk.

Er zijn veel gelijkenissen tussen de processen van extreemrechtse en islamitische radicalisering.^[2]

^[1] “Neonazisme,” Wikipedia, December 15, 2020, https://nl.wikipedia.org/wiki/Neonazisme.

^[2] Maarten De Waele, “Aansluiten Bij Het ‘Grote Fascistische Monster’: Inzicht in Het Toetredingsproces van Extreemrechtse Individuen,” Cahiers Politiestudies 42 (February 2017): 39.

^[1] Vlaamse Overheid, “Onderwijsdoelen En Leerplannen in Het Secundair Onderwijs,” Onderwijs Vlaanderen, n.d., https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/onderwijsdoelen-leerplannen-secundair-onderwijs.

^[2] https://pro.g-o.be/blog/documents/2014-012.pdf

^[3] “Nazi,” Wikipedia, July 31, 2020, https://nl.wikipedia.org/wiki/Nazi.

^[4] “Neonazisme,” Wikipedia, December 15, 2020, https://nl.wikipedia.org/wiki/Neonazisme.

^[5] Maarten De Waele, “Aansluiten Bij Het ‘Grote Fascistische Monster’: Inzicht in Het Toetredingsproces van Extreemrechtse Individuen,” Cahiers Politiestudies 42 (February 2017): 39.

1. Het is heel belangrijk duidelijke grenzen aan te geven en aan jongeren duidelijk te maken wanneer en waar er juridische spelregels worden overschreden. We kunnen bv.gerust de politie inschakelen bij acties van illegale jongeren, alsook de ouders inlichten. Door een grens te trekken naar de inhoud en daarna een empowerend gesprek te voeren en bv. te focussen op het initiatief als actie – los van de inhoud – kan je heel wat indruk maken en een empowerend resultaat boeken.
   
   
   
2. We hebben als scholen een heel belangrijke preventieve rol bij het voorkomen van toenemende polarisatie, ook aan de extreem-linkse kant. We dienen onze jongeren weerbaar te maken door:

• • Het kritisch denken te stimuleren, probleemoplossend vermogen te versterken en het zelfvertrouwen te verhogen
  • Nuance te brengen in zwart-witdialogen => er zijn altijd meerdere waarheden
  • Inzicht te geven in fake news, manipulatietechnieken, kritische analyse van (sociale) mediaberichtgeving (Zie casus fake news, complotdenken)

3. Contacten opnemen en behouden – sense of belonging – connective narrative

We dienen onze zoekende jongeren mogelijkheden te bieden en voortdurend het ‘Samen leren samenleven te promoten. Bij compromitterende uitspraken dienen we als leraars extra alert te zijn om niet in de val te lopen en zelf te gaan polariseren!

1. 1. Regulier aanbod (inclusie binnen onderwijs, tewerkstelling, vrije tijd, etc.) <-> Realiteit
      
      
   2.  Omgaan met ‘trigger-events’ > belangrijk om partijen in conflictsituaties niet (verder) te stigmatiseren of als schuldige aan te duiden. Zoeken naar bemiddeling of luisterend oor bieden
      
      
   3.  Uitgaan van procedurele rechtvaardigheidstheorie: Als we als leraars ons neutraal opstellen en onze jongeren met respect benaderen, focussen op wederzijds vertrouwen en als we hen de nodige informatie/ lesinhoud verschaffen om te komen tot leerprestaties, heeft dit automatisch een weerslag op de emoties, attitudes en het gedrag van onze jongeren.^[1]
      
      

^[1] RAN – Radicalisation Awareness Network, “RAN EDU Academy: Far-Right Extremism in the Classroom,” RAN – Radicalisation Awareness Network (RAN – Radicalisation Awareness Network), accessed June 2019, https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/networks/radicalisation_awareness_network/about-ran/ran-edu/docs/ran_edu_academy_far-right_extremism_in_classroom_berlin_13-14_062019_en.pdf.

BELANGRIJKE WEETJES

• Ik kan een extreem rechts persoon niet veranderen
• Ik kan alleen mijn houding ten opzichte van de persoon aanpassen
• Ik moet proberen de persoon als mens te respecteren, ook al deel ik zijn ideeën niet
• Ik kan geen volledige ideologie aanvallen die voor de betrokkene als enig alternatief wordt gezien in een vijandige wereld. Ik moet me steeds aanpassen aan nieuwe situaties en uitspraken
• Een extreem rechts persoon aanvaardt geen kritiek op zijn denken, ik kan alleen proberen het kritisch denken bij de persoon proberen te stimuleren via vraagstelling
• Ik kan wel sterk inzetten op de relaties en het netwerk rond de persoon en focussen op een ‘ sense of belonging ‘ / gevoel van verbondenheid
• Mensen met extreem rechtse ideeën verlaten enkel het gedachtegoed als ze alternatieven zien

10 GESPREKSTIPS

1. Vergeet winnen (niet hautain overkomen), toon interesse, laat uitspreken
2. Tracht te preciseren bij je vraagstelling (de kunst van het vragen stellen )
3. Je mag ook zelf provoceren
4. Geef tegenvoorbeelden (Killing examples)
5. Wees redelijk en toon empathie
6. Gebruik humor
7. Gebruik storytelling
8. Betrek actief alle andere stemmen en jongeren,
9. Stimuleer kritisch denken
10. Beheers de evolutie van het gesprek en kom niet te snel met je eigen voorstel.

We verwijzen hier tevens naar de casus “wat is rechts extremisme? en de profielschets van Olivier Cauberghs voor Textgain.^[1]

^[1] Olivier Cauberghs, “Reader Online Extremisme” (Textgain, 2020).