algemene inleiding

Vertrekkend vanuit Europese inzichten bieden we een theoretisch kader aan rond preventie van radicalisering en polarisering op school. Vervolgens bespreken we casussen van polarisering die zich binnen scholen voordoen. We ondersteunen scholen met het schetsen van de kaders die van toepassing zijn, hoe vanuit het pedagogisch project van het GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, polarisering op school en in de klas pedagogisch-didactisch aangepakt kan worden en we eindigen telkenmale met aanbevelingen daarop van de RAN-expert Karin Heremans en de diversiteitsexperts van Ceapire, Cherif El Farri en Kürsad Kozelo. Onze tools en richtlijnen kunnen ook door andere onderwijsnetten en jongerenorganisaties gebruikt worden.

• Enerzijds willen we scholen, onderwijsprofessionals en jongerenorganisaties ondersteunen in het omgaan met etnische, culturele en levensbeschouwelijke diversiteit.
• Anderzijds biedt deze EUROGUIDE alzo een kader aan ter preventie van problematische radicalisering en polarisering.
• Op basis van gesprekken met verschillende focusgroepen bestaande uit directies, beleidsmedewerkers, leerkrachten, CLB-medewerkers, stedelijke experten en casusmanagers verspreid over heel Vlaanderen, reiken we met deze handleiding een gedeeld en verbindend kader aan en tonen we hoe we deze diversiteit als een kracht en meerwaarde kunnen aanwenden: niet alleen in klas- en schoolgebeuren maar ook voor de realisatie van het samen leren samenleven, breed maatschappelijk. We reiken tevens een aantal tools aan om te kunnen omgaan met polarisatie en controversiële en gevoelige thema’s die ook gelinkt kunnen worden met etnische, culturele en levensbeschouwelijke diversiteit. Daarnaast schenken we ook aandacht aan fake news en complotdenken. Ook de gevolgen van de recente COVID-19-pandemie laten we niet onbesproken.
• We adviseren dat degenen die deze EUROGUIDE gebruiken, zich in de eerste plaats openstellen zonder enige vooringenomenheid naar de ander. Deze laatste moet immers het gevoel hebben dat hij/zij aanwezig is om geholpen te worden en niet om beoordeeld te worden. Aangezien de gesprekspartner zich in geen enkel geval geculpabiliseerd mag voelen, is het belangrijk om diens gedrag steeds te koppelen aan de context waarin hij/zij zich bevindt.

Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap is het officieel onderwijs dat georganiseerd wordt voor en door de Vlaamse Gemeenschap. In uitvoering van de Belgische grondwet waarborgt het Gemeenschapsonderwijs de vrije keuze van ouders en kinderen op kwaliteitsvol onderwijs in Vlaanderen en Brussel. In deze handleiding vertrekken we vanuit het Pedagogisch Project van het GO! en verbinden we het omgaan met etnische, culturele en levensbeschouwelijke diversiteit aan ons Pedagogisch Project:

• Het PPGO! stelt het ‘Samen leren samenleven’ als een kernopdracht voorop, en benadrukt daarmee dat alle mensen in onze samenleving over bestaande verschillen heen met elkaar verbonden zijn door gemeenschappelijke grondrechten en democratische basiswaarden. Wederkerigheid in menselijke relaties staat hierbij centraal.
• Het PPGO! stelt dat het actief omgaan met alle vormen van diversiteit een ‘toegevoegde waarde’ is bij het realiseren van haar opdrachten. We besteden veel aandacht aan het erkennen en benutten van diversiteit, aan de pedagogische mogelijkheden en leerkansen die levensbeschouwelijke, etnische en culturele diversiteit ons ‘aanbiedt’.^[1]

We ondersteunen de diverse casussen met goede praktijkvoorbeelden uit verschillende scholen.

In die zin ontwikkelt het GO! ook een ‘Handleiding voor het omgaan met levensbeschouwelijke, etnische en culturele diversiteit’. De klemtoon in die handleiding ligt minder op de preventie van radicalisering en polarisering, wat het terrein van deze EUROGUIDE is, maar op het aanreiken van concrete handvatten voor een goed diversiteitsbeleid op school en in de klas, en geeft daarbij ook concrete praktijkvoorbeelden.

^[1] GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, “Het Pedagogisch Project van Het GO! (Kortweg: PPGO!),” g-o.be (GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, 2017), https://www.g-o.be/het-pedagogisch-project-van-het-go-kortweg-ppgo/.

In deze handleiding nemen we ook de inzichten mee van de RAN-education werkgroep^[1] die werd opgestart in 2015 onder impuls van de Europese Commissie.

De Europese Commissie (DG-Home)^[2] wil het beleid omtrent preventie en opvolging radicalisering van onderuit voeden en stimuleert een multidisciplinaire aanpak tussen verschillende beleidsniveaus en maatschappelijke actoren, zowel horizontaal als verticaal.

Bij de opstart van de RAN education werkgroep in 2015 werd een onderwijsmanifest geschreven: het ‘RAN MANIFESTO FOR EDUCATION’^[3]. Dit manifest vormt het startpunt voor het beleid ter preventie van radicalisering en polarisering op Europees niveau. Deze EUROGUIDE onderschrijft de Europese doelstellingen.

[elementor-template id="10559"]

[elementor-template id="10514"]

[elementor-template id="10516"]

[elementor-template id="10518"]

[elementor-template id="10508"]

Binnen het maatschappelijke debat worden niet-conventionele uitingen of gedragingen al te vaak beschouwd als mogelijke signalen van radicalisering. In ons Contextual Report vermelden we reeds dat het gebruik van de term ‘radicalisering’ niet zonder gevaar is en duiden we de vraag tot nuancering. Immers, radicalisering is niet per se problematisch. Een samenleving heeft radicale meningen nodig om te evolueren. Radicalisme is een verzamelbegrip voor alle overtuigingen die afwijken van de politieke mainstream. Aangezien wij in deze EUROGUIDE vanuit een preventieve blik naar radicalisering kijken, spreken we van problematische radicalisering wanneer de wet wordt overgeschreden en, in een verdere fase, van gewelddadige radicalisering en extremisme als er geweld bij komt kijken.

[elementor-template id="10531"]

[elementor-template id="10533"]

[elementor-template id="10534"]

[elementor-template id="10535"]

[elementor-template id="10547"]

[elementor-template id="10548"]

[elementor-template id="10549"]