MAATSCHAPPIJ & IDEOLOGIE

Voor de kaders baseren we ons op de scriptie van Maarten De Waele^[1].

1. Wat is rechts extremisme ?

    

Als we de recente verkiezingsuitslagen in sommige Europese landen in beschouwing nemen dan merken we dat rechtse bewegingen in opmars zijn. De Europese veiligheidsdiensten maken zich zorgen omdat de grenzen tussen radicaal rechtse populisten die de regels van de democratie nog respecteren en extreem rechtse bewegingen die zich buiten de liberale rechtsstaat plaatsen, poreus worden. Ook al is de grens soms flinterdun en gaat het bij deze vorm van radicalisering ook over een voortdurend balanceren rond een wettelijk kader en het aftoetsen van de grenzen van de rechtsstaat, toch moeten we ook hier een duidelijk onderscheid maken tussen:

• Extreem-rechts
   
  • Personen of groepen wiens waarden en overtuigingen indruisen tegen de mainstream, in het belang van de eigen (gepercipieerde) natie, die bedreigd wordt door nationale verraders

    ‘The difference between radicalism and extremism is the fact that the first is opposed to the constitution, whereas the latter is hostile towards the constitution (Mudde, 2002)‘

• Rechts-extremisme
  • Extremisme gebaseerd op een extreem-rechtse ideologie, waarbij de inzet van ondemocratische middelen zoals geweld wordt gelegitimeerd en/of toegepast

     

1. Wat zijn de processen die leiden tot rechts-extremisme?

    

Ook bij rechtsextremisme kunnen we ons baseren op het model van Colin Mellis, reeds hierboven aangehaald, dat de processen die leiden tot radicalisering en extremisme beschrijft, zij het dan met een verschillende context.

Wat drijft jongeren tot extreemrechts gedachtegoed?
 

[elementor-template id="4497"]

^[1] Maarten De Waele, “Aansluiten Bij Het ‘Grote Fascistische Monster’: Inzicht in Het Toetredingsproces van Extreemrechtse Individuen,” Cahiers Politiestudies 42 (February 2017): 39.

1.Het is heel belangrijk duidelijke grenzen aan te geven en aan jongeren duidelijk te maken wanneer en waar er juridische spelregels worden overschreden . We kunnen bijvoorbeeld gerust de politie inschakelen bij acties van illegale jongeren , alsook de ouders inlichten. Door een grens te trekken naar de inhoud en daarna een empowerend gesprek te voeren en vb te focussen op het initiatief als actie – los van de inhoud – kan je heel wat indruk maken en een empowerend resultaat boeken.

2. We hebben als scholen een heel belangrijke preventieve rol bij het voorkomen van toenemende polarisatie ook aan de extreem rechtse kant. We dienen onze jongeren weerbaar te maken door:

• Het kritisch denken te stimuleren, probleemoplossend vermogen te versterken en het zelfvertrouwen te verhogen
• Nuance te brengen in zwart-wit dialogen => er zijn altijd meerdere waarheden
• Inzicht te geven in “fake news”, manipulatietechnieken, kritische analyse van (sociale) mediaberichtgeving

3. Contacten opnemen en behouden - sense of belonging – connective narrative

We dienen onze zoekende jongeren mogelijkheden te  bieden en voortdurend het ‘ Samen Leren samenleven te promoten. Bij compromitterende uitspraken dienen we als leraars extra alert te zijn om niet niet in de val te lopen en zelf te gaan  polariseren!!

1. 1. Regulier aanbod (inclusie binnen onderwijs, tewerkstelling, vrije tijd, etc.) <-> Realiteit
   2.  Omgaan met “trigger events” > belangrijk om partij in conflictsituaties niet (verder) te stigmatiseren of als schuldige aan te duiden. Zoeken naar bemiddeling of luisterend oor bieden

Uitgaan van procedurele rechtvaardigheidstheorie: Als we als leraars ons neutraal opstellen en onze jongeren met respect benaderen, focussen op wederzijds vertrouwen en als we hen de nodige informatie / lesinhoud verschaffen om te komen tot leerprestaties heeft dit automatisch een weerslag op de emoties, attitudes en het gedrag van onze jongeren^[1].

^[1] RAN - Radicalisation Awareness Network, “RAN EDU Academy: Far-Right Extremism in the Classroom,” RAN - Radicalisation Awareness Network (RAN - Radicalisation Awareness Network), accessed June 2019, https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/networks/radicalisation_awareness_network/about-ran/ran-edu/docs/ran_edu_academy_far-right_extremism_in_classroom_berlin_13-14_062019_en.pdf.

BELANGRIJKE WEETJES

• Ik kan een extreem rechts persoon niet veranderen
• Ik kan alleen mijn houding ten opzichte van de persoon aanpassen
• Ik moet proberen de persoon als mens te respecteren, ook al deel ik zijn ideeën niet
• Ik kan geen volledige ideologie aanvallen die voor de betrokkene als enig alternatief wordt gezien in een vijandige wereld. Ik moet me steeds aanpassen aan nieuwe situaties en uitspraken
• Een extreem rechts persoon aanvaardt geen kritiek op zijn denken, ik kan alleen proberen het kritisch denken bij de persoon proberen te stimuleren via vraagstelling
• Ik kan wel sterk inzetten op de relaties en het netwerk rond de persoon en focussen op een ‘ sense of belonging ‘ / gevoel van verbondenheid
• Mensen met extreem rechtse ideeën verlaten enkel het gedachtegoed als ze alternatieven zien

10 GESPREKSTIPS

1. Vergeet winnen (niet hautain overkomen), toon interesse, laat uitspreken
2. Tracht te preciseren bij je vraagstelling (de kunst van het vragen stellen )
3. Je mag ook zelf provoceren
4. Geef tegenvoorbeelden (Killing examples)
5. Wees redelijk en toon empathie
6. Gebruik humor
7. Gebruik storytelling
8. Betrek actief alle andere stemmen en jongeren,
9. Stimuleer kritisch denken
10. Beheers de evolutie van het gesprek en kom niet te snel met je eigen voorstel.

De diversiteitsexperts waarschuwen ook voor een toenemend  online rechts-extremisme

In deze tijden van digitalisering vinden ook extremistische groeperingen hun weg naar het internet, rechts-extremisten zijn daar geen uitzondering op. De laatste jaren is er zelfs een online opleving te merken van rechts-extremisme^[1]. Ook Europol heeft dit opgemerkt:

“Rechts-extremisten gebruiken websites, online discussiefora en pseudonieuwssites om hun ideologie te verspreiden. Ondanks pogingen om blanke suprematie-inhoud op te sporen en te verwijderen, blijven grote socialemediaplatforms een belangrijke factor voor de verspreiding van rechtsextremisme. Bovendien vormen marginale platforms, die ofwel speciale rechtsextremistische sites zijn of zijn gekoloniseerd, online veilige havens voor extreemrechtse bewegingen.”^[2]

Het online verspreiden van een extremistische ideologie leidt onder andere tot^[3]:

1. Eerste contact met ideologie
   Meerderheid van jihadi´s in Mauretanië zouden voor het eerst met de ideologie in contact gekomen zijn online (Oumar).
2. Inspiratie voor aanslagen
   Verdachte steekpartij Stephen Timms verklaarde geïnspireerd te zijn door de online video´s van Anwar Al-Awlaki (Dillon, Neo, Ong & Khader) 78% van alle neo-jihadi terroristische plannen werden voorbereid door autonome “home-grown” organisaties of individuën zonder directe links of instructies van Al Qaida of gerelateerde organisaties (Sageman)
3. Operationele ondersteuning
   Verdachten aanslag Boston Marathon 2015 gebruikten informatie van een Al-Qaida geïnspireerde website om hun explosieven te maken.

Een voorbeeld hiervan is de aanslag van Brenton Tarrant in Christchurch, Nieuw-Zeeland. Tarrant opende het vuur op twee moskeeën en doodde 51 mensen^[4]. Daarnaast toonde hij zijn acties ook rechtstreeks aan het grote publiek via livestreaming op sociale media. Voor zijn misdaad had hij reeds verschillende foto's op Twitter gepost ter voorbereiding op de schietpartij. Op de wapens en de tijdschriften wordt in het bijzonder verwezen naar de groepsverkrachtingen van Rotherham, naar Alexandre Bissonnette, auteur van de aanslag in de moskee van Quebec en naar Luca Traini, auteur van een schietpartij in Italië^[5]. Ook de aanslag van Tarrant heeft mensen aangezet tot copycat-gedrag. Denk maar aan de aanslag in Hanau, Duitsland op 19 februari 2019 waarbij 9 mensen werden doodgeschoten^[6]. Rechts-extremistisch gedrag wordt zo versterkt doordat aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden op rechts-extremistische websites. Deze ontmoetingen worden daarna voortgezet in besloten, nog extremere groepen^[7]. 

Het is dus belangrijk om waakzaam te zijn voor online extreme content die mensen kan aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan. We worden dagelijks overspoeld met een hoeveelheid aan digitale teksten: krantenartikels, e-mails, whatsappjes, tweets en statusupdates. Nooit werden er meer feiten en meningen de wereld in gestuurd dan vandaag. Het is niet simpel om de boodschappen die gecodeerd zitten in deze massale hoeveelheid taal en tekst te herkennen en te bevatten^[8]. Daarnaast is er ook geen eenduidig profiel voor rechts-extremistische aanhangers. Er is geen kalifaat of overkoepelend organisatie die de daders enigszins bindt. Het landschap is een mozaïek van verschillende netwerken, groepen, persoonlijkheden, opvattingen, ideologieën, narratieven en doelen^[9]. Net daarom is het belangrijk om vaardigheden te ontwikkelen om autonoom een gefundeerde inschatting te maken omtrent de symboliek en het taalgebruik op sociale media.

Olivier Cauberghs^[10] heeft voor Textgain een profielschets gemaakt van rechts-extremistische samenhangers. Hierin worden niet alleen de voornaamste visuele kenmerken opgesomd, maar ook welke vrijetijdsbesteding hun voorkeur draagt, welke emoji’s ze vaak gebruiken en op welke cijfercodes ze beroep doen. Deze voornaamste kenmerken kunnen een houvast bieden om waakzaam te zijn voor online rechts-extreme content.

[elementor-template id="4500"]

[elementor-template id="4503"]

[elementor-template id="4506"]

^[1]Cyril Rosman and Tobias den Hartog, “AIVD: Online Opleving van Extreem-Rechts,” Ad.nl (AD, April 29, 2020), https://www.ad.nl/binnenland/aivd-online-opleving-van-extreem-rechts~a7f8ada6/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F.

^[2] Europol, “European Union Terrorism Situation and Trend Report (TE-SAT)” (Europol, 2020), https://www.europol.europa.eu/activities-services/main-reports/european-union-terrorism-situation-and-trend-report-te-sat-2020.

^[3] Olivier Cauberghs, “Reader Online Extremisme”

^[4] “Aanslagen in Christchurch Op 15 Maart 2019,” Wikipedia (Wikipedia, August 28, 2020), https://nl.wikipedia.org/wiki/Aanslagen_in_Christchurch_op_15_maart_2019.

^[5] “Ce Que l’on Sait de Brenton Tarrant, l’auteur Présumé Du Massacre de Christchurch,” LaLibre.be (La Libre, March 15, 2019), https://www.lalibre.be/international/ce-que-l-on-sait-de-brenton-tarrant-l-auteur-presume-du-massacre-de-christchurch-5c8b512e7b50a60724c64203.

^[6]Marja Verburg and Wiebke Pittlik, “Vragen Na Terreuraanslag Hanau,” DIA - Duitsland Instituut (DIA - Duitsland Instituut, February 21, 2020), https://duitslandinstituut.nl/artikel/35699/vragen-na-terreuraanslag-hanau.

^[7] Cyril Rosman and Tobias den Hartog, “AIVD: Online Opleving van Extreem-Rechts”

^[8] Olivier Cauberghs, “Reader Online Extremisme”

^[9] “Nikki Sterkenburg in Het NRC over Online Rechts-Extremisme,” Universiteit Leiden (NRC, March 5, 2020), https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2020/03/nikki-sterkenburg-in-het-nrc-over-online-rechts-extremisme.

^[10] Olivier Cauberghs, “Reader Online Extremisme”