SAMEN LEVEN
Hoe gaan we om met activiteiten die gepland worden in het kader van sinterklaas en leerlingen niet naar school komen?
Sommige kinderen (en/of hun ouders) weigeren deel te nemen aan een sinterklaasfeest. De beweegredenen kunnen verschillend zijn. Het kan gaan om het feit dat cadeautjes krijgen moeilijk ligt (Getuigen van Jehova bijvoorbeeld), of omwille van gevoelige symboliek bij de Afrikaanse gemeenschappen (‘Zwarte Piet’), of omdat deelname aan dit soort activiteit zou leiden naar ongeloof (salafisten).
Het is belangrijk om hier een cultuursensitieve houding aan te nemen. Het sinterklaasfeest is voor veel mensen een traditie waarbij ze oprecht geen verband zien met racisme of stereotypering. Toch kan het sinterklaasfeest bij anderen gevoelig liggen. Zeker als mensen vaak te maken krijgen met structurele discriminatie op de arbeidsmarkt, de woningmarkt, het onderwijs … en herhaaldelijk terugkerende racistische of stereotype micro- en macro beledigingen, is Zwarte Piet een levend symbool van onderdrukking en discriminatie. Zwarte Piet is een uiterst gevoelig symbool waarrond weinig nuance mogelijk is tussen hen die er een gezellige en lange kindertraditie in zien en anderen die er een racistisch symbool in zien.
In wezen staat of valt veel met de mate waarin een school of organisatie erin slaagt divers te zijn. Indien racisme en discriminatie kordaat worden aangepakt en culturele grondstoffen van kinderen ingezet worden als schatten zal men ook makkelijker tot een zinvolle discussie en tot compromisvorming komen rond het sinterklaasfeest in het algemeen en de figuur van Zwarte Piet in het bijzonder.
- Context van het sinterklaasfeest
- Het is belangrijk dat we bewust omgaan met het sinterklaasgebeuren, zodat het een feest wordt voor iedereen. We denken daarbij niet alleen aan kinderen van diverse etnische en culturele achtergronden, maar ook aan kinderen in (kans)armoede, voor wie een geschenk en snoepgoed niet vanzelfsprekend zijn;
- Het is belangrijk dat we bewust omgaan met het sinterklaasgebeuren, zodat het een feest wordt voor iedereen. We denken daarbij niet alleen aan kinderen van diverse etnische en culturele achtergronden, maar ook aan kinderen in (kans)armoede, voor wie een geschenk en snoepgoed niet vanzelfsprekend zijn;
- Zwarte Piet
- Zwarte Piet wordt zoveel mogelijk als een positieve figuur geportretteerd. Piet is in de traditie geëvolueerd van een angstaanjagend personage (met zak, roe en varkensblazen) om stoute kinderen te straffen tot de vriendelijke helper van Sinterklaas. Aansluitend wordt de vriendschap tussen Sinterklaas en Piet benadrukt (in plaats van de afhankelijkheidspositie van Piet ten aanzien van ‘zijn baas’).
- We verkiezen daarom een Piet zonder dikke rode lippen, zonder oorbellen en kroeshaar, en mét roetvegen op zijn gezicht, kortom: een zwarte piet zonder verwijzingen naar Afrikaanse roots of slavernij.
- We verkiezen daarom een Piet zonder dikke rode lippen, zonder oorbellen en kroeshaar, en mét roetvegen op zijn gezicht, kortom: een zwarte piet zonder verwijzingen naar Afrikaanse roots of slavernij.
- Zwarte Piet wordt zoveel mogelijk als een positieve figuur geportretteerd. Piet is in de traditie geëvolueerd van een angstaanjagend personage (met zak, roe en varkensblazen) om stoute kinderen te straffen tot de vriendelijke helper van Sinterklaas. Aansluitend wordt de vriendschap tussen Sinterklaas en Piet benadrukt (in plaats van de afhankelijkheidspositie van Piet ten aanzien van ‘zijn baas’).
- Hedendaagse traditie
- Sommige liedjes en prentenboeken voelen verouderd aan. In dezelfde evolutie kan overgeschakeld worden naar materialen die beter bij de hedendaagse traditie aansluiten. Ook qua naamgeving kan stilaan naar ‘Piet(en)’ geëvolueerd worden zonder het expliciete ‘Zwarte’ Piet.
Wanneer er zich binnen de scholen toch discussies voordoen, is het belangrijk aandachtig te luisteren naar de mening en gevoelens van de betrokkenen die dit willen aankaarten, begrip te tonen en samen naar een voor iedereen aanvaardbare oplossing te zoeken. Er is aandacht en respect voor de mening van de minderheid. De meerderheid mag het ongenoegen niet weglachen. We dringen aan op wederzijds begrip en respect, ook voor het kinderfeest. Vaak hangt een gevoeligheid, zoals rond Piet, wel samen met de structurele achterstelling van sommige bevolkingsgroepen in onze samenleving. Piet wordt dan een symbool van een ‘knecht’, zoals ook vandaag sommige mensen zich ‘geknecht’ kunnen voelen ‘door het systeem’ (ongelijke toegang tot huurmarkt, ongelijke toegang tot arbeidsmarkt enzovoort). Deze link moet begrepen worden, wil men begrijpen waarom een figuur als Piet gevoelig ligt.
Tradities en feesten zijn geëvolueerd naar commerciële, seculiere en recreatieve gelegenheden waarbij de nadruk wordt gelegd op samenkomen, samen ervaren en samen delen. Dit is van toepassing voor iedereen. Het doel is om met z’n allen een mooi moment samen te delen.
THE E-LEARNING TOOL
This project is co-funded by the Internal Security Fund of the European Union – GA N° 871038