GENDER & IDENTITEIT

Welke kaders zijn van toepassing?

Belgische wetgeving

De wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen en de strafwetten en andere wetten die specifiek tot doel hebben de gelijkheid van mannen en vrouwen te waarborgen. Op 12 januari 2007 heeft België een wet aangenomen om de gelijkheid tussen vrouwen en mannen te bevorderen door de genderdimensie te integreren in de Belgische beleidsstructuren.^[1]

Het PPGO!

In het PPGO! is de gelijkwaardigheid van de seksen expliciet ingeschreven. Actief optreden tegen vormen van discriminatie of uitsluiting op basis van geslacht en geaardheid (naast andere kenmerken) maken integraal deel uit van het pedagogisch project van het GO!.^[2]

Gemeenschappelijke verklaring met andere onderwijsverstrekkers

In 2012 ondertekende het GO! samen met de andere Vlaamse onderwijsverstrekkers een gemeenschappelijke verklaring^[3] over een beleid met betrekking tot gender en seksuele geaardheid in het onderwijs. Daarmee engageren we ons tot de volgende doelstellingen: “Pesten actief bestrijden, bij alle betrokkenen genderbewustzijn ontwikkelen, genderstereotypen wegwerken om zo de vrije (levensloop)keuze mogelijk te maken en, ten slotte, weerstand tegen holebi’s en transgenders doen verdwijnen.”

^[1] Belgisch Staatsblad, “Wet Ter Bestrijding van Discriminatie Tussen Vrouwen En Mannen.,” 2007002098 § (2007), https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg_2.pl?language=nl&nm=2007002098&la=N.

^[2] GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, “Het Pedagogisch Project van Het GO! (Kortweg: PPGO!),” g-o.be (GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, 2017), https://www.g-o.be/het-pedagogisch-project-van-het-go-kortweg-ppgo/.

^[3] Vlaamse Overheid - Departement Onderwijs, “Gemeenschappelijke Verklaring over Een Beleid Met Betrekking Tot Gender En Seksuele Geaardheid in Het Onderwijs,” 2012, http://transgenderinfo.be/wp-content/uploads/gender-en-seksuele-geaardheid-charter.pdf.

Het is uiteraard in de eerste plaats belangrijk om proactief op te treden. Een genderdiversiteitsbeleid maakt deel uit van het inclusief omgaan met diversiteit. Opnieuw is Actief burgerschap^[1] een hefboom. Binnen Actief burgerschap moeten we inzetten op gender vanuit zowel het schoolklimaat als het curriculum.

In de eerste plaats pleiten we voor een genderresponsief schoolklimaat, als onderdeel van een goede burgerschapscultuur. Deze totaalaanpak voor de school vergt van iedereen betrokkenheid, van directie over lerarenkorps tot administratief personeel. Dit door zelf het goede voorbeeld te tonen en ook in het schoolreglement aandacht te hebben voor gendersensitieve zaken. Een school kan het personeel daarin ondersteunen door een helpdesk te creëren, aanspreekpersonen aan te duiden, vormingen te voorzien met aandacht voor gender, en rolmodellen uit te nodigen. Deze ingrepen kunnen vanzelf zorgen voor een positief klimaat ten opzichte van gender en daarom ook preventief werken. Het is belangrijk om te vermijden dat leraren verrast worden door jongeren of situaties en niet goed weten hoe die aan te pakken. Duidelijk maken aan jongeren dat praten over gender niet taboe is, is een stap in de goede richting. Het is goed om op een open en respectvolle manier over gender te praten en dat ook regelmatig te doen.

Naast aandacht voor de schoolcultuur, is ook aandacht voor een gemeenschappelijk kader rond curriculum van belang. Jongeren krijgen de kans om al hun interesses en talenten te kunnen ontwikkelen, los van genderstereotypen. Op die manier worden traditionele rollenpatronen ook doorbroken: jongeren kiezen in functie van hun talent, niet in functie van hun gender. Binnen dit idee is een goede omkadering in de klas altijd belangrijk. De leraar denkt na over de eigen lesstijl: gebruik ik genderstereotype voorbeelden, hoe zit het met de communicatie en vraagstelling?

Meer informatie over de preventieve aanpak vind je in: Gender op school. Leidraad voor een genderinclusieve samenleving.^[2]

[elementor-template id="4331"]

^[1] GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, “GO! Pro  - Leerlijn Actief Burgerschap,” Pro.g-o.be (GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, 2015), https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/aan-de-slag-met-actief-burgerschap/in-het-secundair-onderwijs/toolkit-leerlijn-actief-burgerschap-llab.

^[2] Myriam Halima et al., Gender Op School: Leidraad Voor Een Genderinclusieve Leeromgeving (Brussel: Politeia, 2017).

Een ander belangrijk punt dat gebruikt wordt als commentaar naar vrouwen toe zijn opmerkingen over hun kledij of maquillage. Een leerkracht of een medeleerling met minirok, decolleté of rode lippen wordt door sommigen gezien als iemand die geen respect heeft voor haar leerlingen of klasgenoten. Meer zelfs, de professionaliteit van de leerkracht wordt soms in vraag gesteld. Leerlingen hebben het gevoel dat de persoon dit met opzet doet en soms zelfs hun cultuur wil beledigen. Het is hier belangrijk om het gesprek aan te gaan rond cultuurverschillen en het te hebben over vrije keuze en over percepties.

Immers de vrouw of het meisje heeft niet de intentie om iemand te beledigen. Er zijn wel minimale regels van fatsoen die gelden voor iedereen, zowel voor mannen als voor vrouwen. Daarbuiten is men vrij te dragen wat men wil. Mensen dragen open, luchtige kledij omwille van verschillende redenen: het is te warm of ze voelen zich er gewoon goed in. De intentie is altijd positief, niet negatief.

Uiteraard kan het zijn dat in bepaalde landen en culturen sommige kledij een bepaalde uitstraling heeft of dat het in die landen of cultuur wil zeggen dat de persoon behoort tot een bepaalde sector of subcultuur of marginale groep. Daarom is het belangrijk om tijdens het gesprek deze culturele verschillen aan te tonen en te vertellen dat dit in België niet zo is en dat men geen oordeel kan vellen op basis van wat een persoon draagt. Een persoon is niet meer- of minderwaardig op basis van wat hij of zij draagt als kledij.

Dit gesprek kan dan een overgang vormen om de gemeenschappelijke cultuur, de gedeelde waarden, de neutraliteit van bepaalde functies, te bespreken. Het is belangrijk altijd naar het midden te gaan: Wat is de gemeenschappelijke cultuur? Wat zijn de gedeelde waarden? De hoofddoek is niet per se de onderdrukte vrouw, de vrouw met minirok is geen hoer.

Ook hier verwijzen we naar tools rond kritisch denken binnen de leerlijn Actief burgerschap^[1].

^[1] GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, “GO! Pro  - Leerlijn Actief Burgerschap”