GENDER & IDENTITEIT

Vakgebonden eindtermen

Enerzijds zitten de biologische aspecten van de voortplanting in de vakgebonden eindtermen van bv.het vak natuurwetenschappen waardoor het een verplicht onderdeel vormt.^[1] 

Vakoverschrijdende eindtermen

Anderzijds zit relationele en seksuele vorming verankerd in de vakoverschrijdende eindtermen, wat wil zeggen dat dit in alle vakken aan bod kan komen. Het is van belang dat dit effectief in verschillende lesonderdelen en op alle leeftijden wordt geïntegreerd in de lessen. Het zorgt er immers voor dat jongeren beter gewapend zijn tegen allerlei risico’s als bv.soa’s, hiv, ongewenste zwangerschappen en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bovendien is het mogelijk om het relationele aspect naar voren te laten komen.

Je hoeft in de basisschool niet uit te wijden over seksuele verlangens, soa’s of condooms. Als leerkracht kan je het thema wel onder de aandacht brengen door te spreken over relaties tussen meisjes en jongens in de maatschappij. Het kan kinderen immers van jongs af aan helpen om eigen grenzen te leren aangeven en de grenzen van anderen te leren herkennen en respecteren.

Binnen het secundair onderwijs is het belangrijk dat er over alle onderwerpen wordt uitgeweid, dat hiervoor maximaal wordt vertrokken vanuit de vragen en leefwereld van de jongeren en dat dit regelmatig wordt herhaald. Door deze herhaling wordt tegemoetgekomen aan het verschil in tempo qua seksuele nieuwsgierigheid van jongeren.^[2]

Nieuwe eindtermen eerste graad

In de nieuwe eindtermen voor de eerste graad lezen we dat een gezonde levensstijl ook het integer omgaan met seksualiteit impliceert. “Seksualiteit vormt een centraal aspect van het mens-zijn doorheen de levensloop en omvat zowel seksuele activiteit, seksuele (gender)identiteit en (gender)rol, seksuele oriëntatie, erotiek, plezier, intimiteit en voortplanting (…)”. Onder seksuele integriteit verstaan we het bewust, respectvol en verantwoordelijk omgaan met de eigen seksualiteit en die van de ander (Van der Steeg, 2017). Om jongeren tot relationeel en seksueel integere en gezonde volwassenen te vormen, is het belangrijk dat zij hun lichaam, seksuele identiteit en (intieme) relaties ontdekken en hierover leren nadenken.

Vanuit de sleutelcompetentie ‘competenties op vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en dito gezondheid’ moet er op school aandacht worden besteed aan seksuele gezondheid, lichamelijke ontwikkelingen binnen de puberteit, seksuele oriëntatie en gender. Het is met andere woorden belangrijk jongeren kennis, vaardigheden en attitudes aan te reiken ten opzichte van deze thema’s. Bij veel jongeren is het absoluut cruciaal om seksuele opvoeding te geven, omdat de primaire bron van informatie de vriendengroep en sociale media is.^[3]

^[1] Vlaamse Overheid, “Onderwijsdoelen En Leerplannen in Het Secundair Onderwijs,” Onderwijs Vlaanderen, n.d., https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/onderwijsdoelen-leerplannen-secundair-onderwijs.

^[2] Vlaamse Overheid, “Onderwijsdoelen En Leerplannen in Het Secundair Onderwijs”

^[3] Vlaamse Overheid, “Onderwijsdoelen En Leerplannen in Het Secundair Onderwijs”

Bij het behandelen van thema’s als voortplanting en seksualiteit is het steeds aangewezen om erkenning te geven aan het feit dat het een gevoelig thema is, en hierbij zoveel mogelijk te zorgen voor een gemoedelijke en vertrouwelijke (klas)sfeer en voldoende tijd uit te trekken.  Dit laatste biedt de kans om eerst een aantal “veilige” thema’s aan bod te laten komen, als bijvoorbeeld verliefdheid, waardoor iedereen kansen krijgt om te wennen aan het thema.  Beeldmateriaal kan tevens een veilige methodiek zijn om het thema bespreekbaar te maken.  Hierbij is het evenwel cruciaal om goed na te denken welk beeldmateriaal wordt gebruikt.  Ons advies is om te starten met de meest veilige beelden en jongeren te verwittigen wat ze zullen te zien krijgen.  Daarnaast is humor ook altijd hét middel bij uitstek om een beladen onderwerp te ontmijnen.

[elementor-template id="4396"]

Anderzijds is het belangrijk om je als leerkracht bewust te zijn van de culturele en religieuze context achter de afkeer voor homoseksualiteit of de afkeer voor seksuele betrekkingen die naast de voortplanting ook het seksuele genot als doel hebben.

[elementor-template id="4399"]

Als leraar is het belangrijk om nooit te veroordelen en in de eerste plaats te luisteren. Maak hiervoor op voorhand afspraken om een veilige sfeer te creëren, bijvoorbeeld via PIKALL-afspraken of RESPECT-afspraken^[1].

[elementor-template id="4402"]

^[1] Sensoa, “Hoe Begeleid Je Seksuele Vorming? - Afspraken Maken Met Pickasoll - Tips - Jongeren Begeleiden | Sensoa,” Sensoa, 2017, https://www.sensoa.be/goede-begeleidershouding-bij-seksuele-vorming-met-pickasoll.

Het is belangrijk toe te voegen dat seksualiteit behoort tot de natuurlijke evolutie- en ontwikkelingsprocessen van de mens om seksueel actief te worden, zich voort te planten en hier ook genot uit te halen in een liefdesrelatie. De lessen seksuele opvoeding zijn juist een middel om jongeren bewust te maken, te informeren en te beschermen tegen ongewenste zwangerschappen, seksueel overdraagbare ziekten, enz. Het is de bedoeling dat de leerkracht dit overbrengt. Het is aan elke jongere om deze kennis toe te passen wanneer hij/zij wil (in een relatie of huwelijk …).

Het is ook altijd nuttig de leerkrachten Wetenschappen en de leerkrachten Levensbeschouwelijke vakken samen hierrond een project te laten uitwerken.

[elementor-template id="4405"]