Maatschappij en Ideologie (inclusief Religie)

Als gevolg van de maatregelen om de verspreiding van COVID-19 in te dammen, is het onderwijs drastisch veranderd, met de opkomst van e-learning als de voornaamste innovatie. Aan de ene kant is het een voordeel het onderwijs hiermee zo min mogelijk verstoord wordt; aan de andere kant biedt het digitale klaslokaal geen ruimte voor docenten (of ondersteunende diensten) om tekenen van radicalisering en polarisering te herkennen en de nodige ondersteuning en interventie te bieden in de kritieke beginfasen. Bovendien heeft de pandemie ertoe geleid dat leerlingen nog meer tijd online doorbrengen, waar zij blootgesteld kunnen worden aan nepnieuws, desinformatie, extremistische propaganda en complottheorieën, ook over COVID-19.

Een van de eerste en wijdverspreide ‘verklaringen’ voor het virus was dat het veroorzaakt wordt door de uitrol van het 5G-netwerk en dat het coronavirus werd gecreëerd om ervoor te zorgen dat mensen tijdens dit proces thuis bleven. Een tweede groep complottheorieën beweerde dat de stralingsgolven die door 5G werden uitgezonden, het immuunsysteem van mensen verzwakt – waardoor zij kwetsbaarder werden voor besmetting. Een derde groep theorieën stelde dat 5G het virus rechtstreeks overdroeg. Dergelijke theorieën verwarden de aanwezigheid van twee afzonderlijke incidenten met correlatie: de snelle uitrol van 5G-netwerken kwam op hetzelfde moment dat de pandemie toesloeg.

Buiten 5G, beweerde een vierde groep complottheorieën dat de coronaviruspandemie een dekmantel was voor een plan bedacht door de mede-oprichter van Microsoft, Bill Gates, om traceerbare microchips te implanteren in vaccins. De Bill en Melinda Gates Foundation vond het nodig om deze claims in het openbaar te ontkrachten, waarbij Bill Gates zelf de theorie afdeed als “stompzinnig” en “bizar”. Een vijfde verzameling van samenzweringen beweerde dat COVID-19 was ontworpen in een Chinees biologisch-oorlogslaboratorium als een modern biologisch wapen, en was ontworpen om zich snel te verspreiden en efficiënt te doden. Ten slotte, als vertegenwoordiger van een zesde categorie, betoogden professionele complottheoretici, zoals de extreemrechtse Alex Jones van InfoWars, dat COVID-19 helemaal niet bestaat. In plaats daarvan geloven zij dat de pandemie slechts een truc is van regeringen om burgers van hun vrijheden te beroven.

André Krouwel, politicoloog en oprichter van Kieskompas, stelt dat politieke extremisten zich in Nederland eerder inlaten met complottheorieën: “Extreemrechtse mensen wantrouwen alle overheden, terwijl links gelooft in een zekere vormbaarheid van de samenleving. Links heeft ook een beetje meer vertrouwen in de wetenschap.” Van de mensen die in 2017 op Geert Wilders’ Partij voor de Vrijheid (PVV) stemden, geloofde 22% dat een vaccin zou worden gebruikt als een manier om mensen met chips te implanteren. 20% van de kiezers van de Gereformeerde Politieke Partij (SGP) was het daarmee eens. Buiten de vier meest extreme partijen – PVV, SGP, Forum voor Democratie (FVD) en de Socialistische Partij (SP) – was er nauwelijks steun voor samenzweringstheorieën te vinden. [1]

[1] Kieskompas B.V. Amsterdam, Nederland, 2020